سود مرکب چیست و چگونه عمل می‌کند؟

در دنیای پرنوسان و پیچیده بازارهای مالی، قدرت پنهانی در دل اعداد و درصدها پنهان شده که می‌تواند به طرز چشمگیری بر سرمایه‌گذاری‌ها تأثیر بگذارد. دو مفهوم کلیدی که اغلب توسط سرمایه‌گذاران نادیده گرفته می‌شوند، اما تأثیر زیادی بر نتایج مالی دارند، “سود مرکب” و “ضرر مرکب” هستند. این دو پدیده، مانند دو روی یک سکه، می‌توانند یا به‌عنوان موتور محرکه‌ای برای رشد سرمایه عمل کنند یا به‌عنوان یک دام پرهزینه که سرمایه‌گذاری‌ها را به‌تدریج از بین می‌برد.

درک این دو مفهوم و نحوه مدیریت آن‌ها می‌تواند تفاوتی چشمگیر بین موفقیت و شکست در معاملات و سرمایه‌گذاری‌ها ایجاد کند. در این مقاله از پراپ SDF به بررسی اهمیت سود و ضرر مرکب در بازارهای مالی می‌پردازد.

سود مرکب چیست؟

در سود مرکب نه‌تنها به اصل سرمایه، بلکه به سودهای قبلی نیز سود تعلق می‌گیرد. به این معنا که در هر دوره، سودی که به سرمایه اضافه شده، در دوره‌های بعدی خود به‌عنوان سرمایه عمل می‌کند یا به عبارتی دیگر سود مرکب به معنای کسب سود از سود است که باعث رشد نمایی سرمایه می‌شود.

سود مرکب را می‌توانید مانند گلوله‌برفی در نظر بگیرید که از تپه می‌غلتد و باگذشت زمان، سود جدید به سود قبلی اضافه می‌شود. تأثیر سود مرکب ممکن است در ابتدا کم به نظر برسد، اما باگذشت زمان، این سودها به‌صورت نمایی رشد کرده و نتایجی شگفت‌انگیز به همراه می‌آورند. این پدیده می‌تواند به طور قابل‌توجهی ثروت افراد را در طول زمان افزایش دهد، به شرطی که به‌درستی مورداستفاده قرار بگیرد.

در سود ساده، فقط به اصل سرمایه، سود تعلق می‌گیرد و این سود به دوره‌های بعدی منتقل نمی‌شود. اما در سود مرکب، هر دوره سود جدیدی بر اساس مجموع اصل سرمایه و سودهای قبلی محاسبه می‌شود. به همین دلیل است که سود مرکب در طول زمان می‌تواند نتایجی بسیار بزرگ‌تر از سود ساده ایجاد کند.

سود مرکب برای سرمایه‌گذاران و تریدرها بسیار مهم است، زیرا با استفاده از سود مرکب، می‌توان در بلندمدت سرمایه‌ی خود را به میزان قابل‌توجهی افزایش داد، حتی اگر میزان درصدی سود نسبتاً پایین باشد. درواقع سود مرکب به افراد اجازه می‌دهد تا از زمان و صبر خود استفاده کرده و به رشد دارایی‌های خود کمک کنند.

باتوجه‌به اینکه میزان نرخ سود در سود مرکب همواره در حال افزایش است سود مرکب همواره نسبت به سود ساده برتری دارد. این برتری به دلیل بازدهی بیشتر سود مرکب در مقایسه به سود ساده است.

نحوه عملکرد سود مرکب

باتوجه‌به مفهوم سود مرکب نحوه عملکرد آن را با یک مثال توضیح می‌دهیم. فرض کنید که 100 دلار در یک صندوق سرمایه‌گذاری با سود مرکب ۱۰٪ سالیانه سرمایه‌گذاری کرده‌اید. پس در آخر سال اول سرمایه شما 110 دلار خواهد بود. در آخر سال دوم سرمایه شما 121 دلار خواهد بود یعنی علاوه بر سود دریافتی شما از سرمایه اولیه، شما از سود خود در سال اول هم سود دریافت می‌کنید.

درحالی‌که اگر سود دریافتی به‌صورت ساده بود، شما نهایت در دومین سال به سود 20 دلار می‌رسیدید و سرمایه کل شما به ۱20 دلار می‌رسید.

فرمول محاسبه سود مرکب

تا اینجا با مفهوم سود مرکب آشنا شدید. سود مرکب دارای فرمول ریاضی است و از لحاظ فرمولی سود مرکب بر طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:

زمان ((دفعاتی که سود در طی سال مرکب می‌شود / نرخ سود سالیانه) + ۱) اصل سرمایه = بهره مرکب

تفاوت سود ساده با سود مرکب

به‌طورکلی سود ساده با سود مرکب متفاوت است. برخی از این تفاوت‌ها عبارت‌اند از:

• در سود ساده مبلغ اصلی تغییری نخواهد کرد؛ اما در سود مرکب در طول کل دوره اصل مبلغ افزایش می‌یابد.
• سود ساده بازدهی کمتری در مقایسه با سود مرکب دارد.
• در سود ساده رشد سود یکنواخت و ثابت است؛ اما در سود مرکب رشد سود به‌صورت نمایی است.
• در سود ساده، سود پرداختی برای مبلغ اصلی است؛ اما در سود مرکب این مبلغ بیشتر بوده و برای مبلغ اصلی و سود اضافه شده به آن در طول دوره است.

دوره‌های زمانی سود مرکب

دوره‌های مرکب، فواصل زمانی بررسی سود ‌اضافه شده به‌حساب هستند. سود را می‌توان به‌صورت سالانه، شش‌ماهه، سه‌ماهه، ماهانه، روزانه، مستمر یا بر اساس هر مبنای دیگری بررسی کرد. با اینکه ممکن است در هر زمانی به‌حساب معاملاتی سود اضافه شود، بااین‌حال تنها در بازه‌های زمانی مشخص می‌توان سود مرکب را ارزیابی کرد. زمانی که سود اعتبار داده شود، یا به سرمایه‌ی اصلی اضافه شود بهره سود کسب شده محاسبه خواهد شد. پس هر چه تعداد دوره‌های سود مرکب بیشتر باشد، مقدار سود بیشتر است.

قانون 72

قانون 72 (Rule of 72) یک روش ساده و کاربردی برای محاسبه زمان موردنیاز برای دوبرابر شدن سرمایه در سرمایه‌گذاری‌های با سود مرکب است. این قانون به طور خاص در سرمایه‌گذاری‌های مالی و حسابداری برای تخمین زمان لازم جهت دوبرابر شدن سرمایه بر اساس نرخ سود مرکب استفاده می‌شود.

فرمول قانون 72 به این صورت است:

این روش به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به‌سرعت و بدون نیاز به محاسبات پیچیده، تخمین دقیقی از زمان موردنیاز برای دوبرابر شدن سرمایه خود داشته باشند.

از طرفی قانون 72 یک تخمین است و برای نرخ‌های سود بالا یا بسیار پایین دقت کمی دارد. این قانون به‌طور عمده برای نرخ‌های سود در بازه 6% تا 12% کاربردی و دقیق است.

کاربردهای سود مرکب

سود مرکب بر اصل (مبلغ اصلی) و سودی که قبلاً محاسبه شده است محاسبه می‌شود و هر بازه‌ی مرکب  سود مرکب چندبرابر می‌شود.

کاربردهای اصلی فرمول سود مرکب شامل کاربردهای آن در حل مسائل دنیای واقعی به‌صورت ریاضی است. کاربردهای مختلف فرمول سود مرکب عبارت‌اند از:

• زوال و رشد جمعیت
• تغییرات قیمت کالاها
• تورم در سود و زیان
• حساب‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری
• وام‌ها

برای مثال بسیاری از حساب‌های پس‌انداز سود مرکب را ارائه می‌کنند که در آن سود به‌دست‌آمده به‌صورت دوره‌ای (معمولاً ماهانه یا فصلی) به اصل سرمایه اضافه می‌شود. باگذشت زمان، این سود مرکب منجر به رشد سریع پس‌انداز در مقایسه با بهره ساده می‌شود.

از طرفی رشد نمایی زمانی اتفاق می‌افتد که جمعیت با سرعتی متناسب با اندازه فعلی آن در یک دوره زمانی مشخص افزایش می‌یابد. این رشد مشابه با سود مرکب است که در آن جمعیت نه‌تنها بر اساس اندازه اولیه جمعیت، بلکه بر روی افراد اضافه شده در طول زمان هم‌افزایش می‌یابد.

6 مورد از مزایای کلیدی استفاده از سود مرکب

سود مرکب می‌تواند ابزار قدرتمندی در افزایش پس‌انداز شما باشد. در اینجا به برخی از مزایای کلیدی سود مرکب اشاره می‌کنیم:

1-رشد تصاعدی

سود مرکب به معاملات شما اجازه می‌دهد تا با نرخ تصاعدی رشد کند، به این معنی که سودی که به دست می‌آورید شروع به کسب سود می‌کند.

2- بازده بالاتر

اگر مبلغ اصلی را افزایش دهید سود مرکب بیشتری دریافت می‌کنید. به‌عنوان‌مثال، در طی ۱۰ سال، یک سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ دلاری با بهره مرکب سالانه ۵ درصد به حدود ۱۶۲۹ دلار افزایش می‌یابد، درحالی‌که همان سرمایه‌گذاری با بهره ساده تنها به ۱۵۰۰ دلار افزایش می‌یابد. این تفاوت، در بازه‌های زمانی طولانی‌تر واضح‌تر می‌شود.

3- درآمد غیرفعال

سود مرکب می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های شما را به یک منبع درآمد غیرفعال تبدیل کند، زیرا سودی که به دست می‌آید به طور مداوم بدون هیچ تلاشی از طرف شما، سود بیشتری ایجاد می‌کند.

4- حفاظت از تورم

سود مرکب می‌تواند به سرمایه‌گذاری شما کمک کند تا از تورم پیشی بگیرد و قدرت خرید پول شما را در طول زمان حفظ کند. اگر میانگین تورم سالانه ۳ درصد باشد، سرمایه‌گذاری با رشد ۶ درصدی، بازده واقعی سود ۳ درصدی را به دست می‌آورد. این میزان از سود ضمانت می‌کند که سرمایه‌ی شما سریع‌تر از نرخ تورم رشد می‌کند.

5- دستیابی به اهداف مالی

سود مرکب می‌تواند به شما کمک کند تا سریع‌تر به اهداف مالی خود برسید، مانند پس‌انداز برای بازنشستگی، خرید خانه یا تأمین مالی تحصیلی.

6- کاهش ریسک در طول زمان

با افق سرمایه‌گذاری بلندمدت، سود مرکب به کاهش تأثیرات کوتاه‌مدت بازار کمک می‌کند و بازدهی را در طول زمان حفظ می‌کند. حتی اگر میزان سرمایه‌ی شما به دلیل نوسانات بازار کاهش پیدا کند، روند کلی سود مرکب می‌تواند به رشد قابل‌توجهی منجر شود و تأثیر ضررهای موقتی را کاهش دهد.

معایب سود مرکب

در کنار همه مزایای سود مرکب یک سری معایب هم برای آن وجود دارد. برای مثال:

1. وام‌هایی که بر اساس سود مرکب ارائه می‌شوند کاربران را در یک‌چرخه بدهی قرار می‌دهند؛ زیرا در این وام‌ها همواره مقدار مبلغ وام در حال افزایش است.
2. به‌طورکلی محاسبه سود ساده بسیار راحت‌تر از سود مرکب است در نتیجه برای محاسبه سود مرکب به ماشین‌حساب نیاز داریم.

ضرر مرکب چیست؟

ضرر مرکب دقیقاً برعکس سود مرکب عمل می‌کند. وقتی ارزش سرمایه‌گذاری شما کاهش پیدا می‌کند، ضرر روی ضرر قبلی ایجاد می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که بازگشت به وضعیت اولیه بسیار سخت‌تر باشد و هرچه ضرر بیشتر شود، تأثیرات منفی آن افزایش می‌یابد.

مثلاً فرض کنید به‌اندازه 20000 دلار بیت کوین دارید و با هر خرید و فروش ده درصد ضرر می‌کنید. در معامله دوم شما 2000 دلار ضرر کرده‌اید و سرمایه شما به 18000 دلار کاهش یافته است.

در معامله بعدی شما 18000 دلار سرمایه دارید و اگر 10 درصد ضرر کنید یعنی 1800 دلار ضرر کرده‌اید. همانطور که مشاهده می‌کنید به مرور میزان ضرر شما کمتر می‌شود اما سرمایه شما به شدت کم شده است. پس اگر دچار ضرر مرکب شوید، ارزش سرمایه اولیه شما به حداقل می‌رسد و حتی می‌تواند صفر شود.

تفاوت سود و ضرر مرکب

سود مرکب باعث افزایش سریع‌تر سرمایه در طول زمان می‌شود و سرعت سوددهی را بالا می‌برد؛ اما ضرر مرکب باعث کاهش سریع‌تر سرمایه می‌شود و بازگشت به وضعیت اولیه را سخت‌تر می‌کند.

به همین دلیل، در سرمایه‌گذاری باید نه‌تنها به دنبال کسب سود مرکب باشید، بلکه از ضرر مرکب هم باید دوری کنید، چرا که این دو می‌توانند تأثیرات بسیار متفاوتی بر شرایط مالی شما داشته باشند.

چگونه جلو ضرر مرکب را در بازارهای مالی بگیریم؟

برای جلوگیری از ضرر مرکب در بازارهای مالی، باید از استراتژی‌های مدیریت ریسک و تصمیم‌گیری هوشمندانه استفاده کنید. این استراتژی‌ها به شما کمک می‌کنند تا از ضررها جلوگیری کنید و از سرمایه خود در برابر نوسانات بازار محافظت کنید. در اینجا چند روش برای کاهش یا جلوگیری از ضرر مرکب آورده شده است:

1-تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری

سرمایه‌گذاری‌های خود را در سهام مختلف پخش کنید. تنوع‌بخشی باعث می‌شود که اگر یکی از سرمایه‌گذاری‌هایتان دچار ضرر شد، بقیه سرمایه‌گذاری‌ها بتوانند این ضرر را جبران کنند.

2-تعیین حد ضرر (Stop Loss)

استفاده از حد ضرر یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت ریسک است. حد ضرر، قیمتی است که در صورت رسیدن به آن، نماد معاملاتی خود را می‌فروشید تا از ضرر بیشتر جلوگیری کنید. این کار به شما کمک می‌کند که جلوی تشدید ضرر را بگیرید.

3-مدیریت فعال سبد سرمایه‌گذاری

مدام وضعیت بازار و سبد سرمایه‌گذاری خود را بررسی کنید و در صورت نیاز تغییرات لازم را انجام دهید و بررسی کنید که سبد دارایی‌های شما تا چه اندازه پتانسیل سودآوری دارد.

4-جلوگیری از تصمیمات احساسی

بازارهای مالی ممکن است نوسانات زیادی داشته باشد و تصمیمات احساسی می‌توانند ضررهای بزرگ ایجاد کنند. شما باید که بر اساس تحلیل‌های منطقی و داده‌های واقعی تصمیم‌گیری کنید و نه بر اساس ترس یا طمع.

5-سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت

سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت می‌تواند به شما کمک کند تا در نتیجه‌ی نوسانات کوتاه‌مدت بازار، نگران نشوید. تاریخ نشان داده که بازارها معمولاً در طول زمان رشد می‌کنند، بنابراین نگه‌داشتن سهام در طولانی‌مدت می‌تواند به جبران ضررهای موقتی کمک کند.

6-دوری از سرمایه‌گذاری در سهام پرریسک

سهام پرریسک می‌توانند سودهای بزرگی به همراه داشته باشند، اما اگر تحلیل شما بر روی این نوع از نمادهای معاملاتی اشتباه شوند، می‌توانند ضررهای بزرگی هم به همراه داشته باشند.

7-استفاده از مشاوره حرفه‌ای

اگر تجربه کافی در بازارهای مالی ندارید، مشاوره با یک متخصص مالی یا استفاده از خدمات مدیریت سرمایه‌گذاری می‌تواند به شما کمک کند تا از ضرر مرکب جلوگیری کنید.

8-استفاده از تحلیل‌های بنیادی

تحلیل‌های بنیادی می‌توانند به شما در پیش‌بینی روند بازار و شناسایی نقاط ضعف و قوت هر نماد معاملاتی کمک کنند. با استفاده از این تحلیل‌ها، می‌توانید تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید و از خرید این دارایی‌ها در نقاط نامناسب جلوگیری کنید.

با استفاده از این روش‌ها و استراتژی‌ها، می‌توانید ریسک‌های خود را مدیریت کرده و از ضرر مرکب در بازارهای مالی جلوگیری کنید.

سخن پایانی

در این مقاله، به بررسی دقیق سود مرکب و ضرر مرکب در بازارهای مالی پرداخته شد و  نشان داده شد که این دو مفهوم دارای تأثیرات عمیقی در بازارهای مالی هستند. سود مرکب، به‌عنوان یک ابزار قدرتمند، می‌تواند با افزایش نرخ سود در طول زمان، به رشد سریع‌تر سرمایه کمک کند و از این طریق، فرصت‌های بیشتری برای افزایش سرمایه فراهم آورد. از سوی دیگر، ضرر مرکب می‌تواند به‌تدریج و به طور ناخودآگاه منجر به کاهش ارزش سرمایه اولیه می‌شود.